یکی از مهمترین مباحث شهر و شهرنشینی در ایران امروز، بررسی و تحلیل رشد و توسعه فضایی- کالبدی شهر و شهرنشینی است. ساختار شهر، نمایانگر هماهنگی فضای کالبدی شهر با شرایط و عوامل مزبور و نیز گویای چگونگی جریان فعالیت های اصلی شهر می باشد. عوامل مختلفی باعث تغییرساخت کالبدی شهرها شده و بازتاب های مثبت و منفی به همراه می آورند. تأثیر این عوامل در ساخت شهرها، در مواردی باعث بروز نابرابری و برهم خوردن تعادل و توازن توسعه شهر شده و رشد شهر را به یک سمت سوق داده است.
از یک سو، دگرگونی های اقتصادی- اجتماعی و سیاسی در سده اخیر، باعث تحول شکل کالبدی و توسعه فضایی شهرها شده است. عامل دیگر، تصمیمات و سیاست های دولت در بخش مدیریت زمین شهری می باشد.
دولت در برهه ای از زمان، با دخالت در بحث زمین و مسکن، از جمله با آماده سازی اراضی و واگذاری آن ها به افراد، باعث تحولات گسترده ای در حیات شهرها شد. توسعه فضایی-کالبدی شهر آران وبیدگل از ابتدای پیدایش هسته اولیه شهر تا دوره حکومت پهلوی آرام، موزون و متعادل بوده، اما از دهه ۱۳۵۰ به بعد، رشد فضایی – کالبدی شهر شتابان و ناموزون شده و در نتیجه آثار و پیامدهای نامطلوب کالبدی، اقتصادی و اجتماعی به دنبال آورده است.
در این راستا این سوال مطرح بوده که طرح های واگذاری اراضی شهری در تکوین نظام درونی شهر، تحول آن و توسعه شتابان و نابسامانی های ایجاد شده در فرآیند طبیعی توسعه فضایی شهری چه نقش و عملکردی داشته اند؟ برای این منظور سعی شده تا با بررسی طرح های واگذاری اراضی در شهر آران و بیدگل و تهیه نقشه های مختلف بازتاب های کالبدی این طرح ها تبیین شود.
مطالعه حاضر یک تحقیق کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی می باشد، و با استفاده از تحلیل آمار و اطلاعات موجود در این زمینه و عکس و نقشه های هوایی شهر آران و بیدگل به این نتیجه رسیده است که در چند دهه اخیر بین رشد جمعیت و مساحت شهر اختلاف بسیار قابل توجهی رخ داده، نیز طرح های واگذاری اراضی شهری، مهم ترین عامل در تکوین و شکل گیری نقشه رشد فیزیکی شهر آران و بیدگل بوده و نقشه های مراحل توسعه و گسترش شهری به همراه مالکیت اراضی دولتی و واگذاری ها، حاکی از آن است که این امر موجب تحول در ساختار کالبدی و تغییر الگوی توسعه این شهر شده است.
فصل اول: مقدمه
۱-۱ کلیات… ۲
۱-۲ طرح مسئله. ۵
۱-۳ ضرورت تحقیق.. ۸
۱-۴ اهداف تحقیق.. ۱۵
۱-۵ سوالات تحقیق.. ۱۵
۱-۶ پیشینه تحقیق.. ۱۶
۱-۷ فرضیه تحقیق.. ۲۵
۱-۸ روش تحقیق.. ۲۵
۱-۹ مراحل تحقیق.. ۲۶
۱-۱۰ روش و ابزار گردآوری اطلاعات… ۲۷
۱-۱۱ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… ۲۷
فصل دوم: چارچوب مفهومی و مبانی نظری تحقیق
مقدمه. ۲۹
۲-۱ تعاریف عملیاتی.. ۲۹
۲-۱-۱ ساخت شهر. ۲۹
۲-۱-۲ بافت شهر. ۳۰
۲-۱-۳ بافت کالبدی.. ۳۰
۲-۱-۴ ساختار فضایی (شهر) ۳۱
۲-۱-۵ کالبدهای شهری.. ۳۱
۲-۱-۶ برنامه ریزی شهری.. ۳۱
۲-۱-۷ کاربری زمین شهری.. ۳۲
۲-۱-۸ بهسازی.. ۳۲
۲-۱-۹ نوسازی.. ۳۲
۲-۲ نظریه های مختلف برنامه ریزی رایج در ارتباط با ساختار فضائی.. ۳۲
۲-۲-۱ نظریه مناطق متحدالمرکز. ۳۳
۲-۲-۲ نظریه قطاعی.. ۳۳
۲-۲-۳ ساخت چند هسته ای.. ۳۴
۲-۳ عوامل اثرگذار بر کالبد شهرها از دیدگاه ایان بنتلی.. ۳۴
۲-۴ توسعه ساختار کالبدی – فضایی شهرها ۳۹
۲-۵ انواع توسعه کالبدی شهر. ۴۲
۲-۵-۱ توسعه کالبدی برنامه ریزی شده (اصولی) ۴۲
۲-۵-۲ توسعه کالبدی غیر برنامه ریزی شده (غیر اصولی) ۴۲
۲-۵-۳ توسعه تکمیلی، توسعه کالبدی به مفهوم تکامل شهر و پرشدن
اراضی بایر شهری.. ۴۲
۲-۵-۴ توسعه کالبدی غیرقانونی (حاشیه نشینی) ۴۲
۲-۶ بازتاب های کالبدی طرح های واگذاری اراضی شهری.. ۴۳
۲-۷ اشکال مالکیت و فرایند عرضه زمین.. ۴۵
۲-۷-۱ مفاهیم مالکیت زمین شهری.. ۴۵
۲-۷-۲ اثر الگوهای مالکیت زمین بر توسعه و ساختار شهر. ۴۶
۲-۸ دخالت دولت… ۴۹
۲-۹ روشهای مداخله دولت ها در بازار زمین شهری.. ۴۹
۲-۱۰ چارچوب مفهومی تحقیق.. ۵۰
۲-۱۱ نتیجه گیری.. ۵۱
فصل سوم: معرفی محدوده مطالعاتی
مقدمه. ۵۴
۳- ۱ اصفهان.. ۵۵
۳-۲ آران و بیدگل.. ۵۶
۳-۲-۱ جغرافیای طبیعی.. ۵۷
۳-۲-۱-۱ زمین شناسی منطقه. ۵۷
۳-۲-۱-۲ توپوگرافی.. ۵۸
۳-۲-۲ ویژگیهای جمعیتی و اجتماعی شهرستان آران و بیدگل.. ۵۸
۳-۲-۳ وضعیت اقتصادی.. ۵۹
۳-۲-۴ جغرافیای شهری آران و بیدگل.. ۶۰
۳-۲-۵ فضای کارکردی شهر آران و بیدگل در وضع موجود. ۶۲
۳-۲-۶ دوره بندی تحولات ساخت کالبدی شهری.. ۶۴
۳-۲-۶-۱ سال ۱۳۰۰- ۱۳۴۰ شمسی.. ۶۴
۳-۲-۶-۱-۱ توسعه فیزیکی شهر. ۶۴
۳-۲-۶-۱-۲ ساختار کالبدی- فضایی شهر. ۶۵
۳-۲-۶-۲ سالهای ۱۳۴۰-۱۳۵۷٫ ۶۶
۳-۲-۶-۲-۱ توسعه فیزیکی شهر. ۶۶
۳-۲-۶-۲-۲ ساخت کالبدی – فضایی شهر. ۶۷
۳-۲-۶-۳ از سال ۱۳۵۷ به بعد. ۶۸
۳-۲-۶-۳-۱ توسعه فیزیکی شهر. ۶۸
۳-۲-۶-۳-۲ ساختار کالبدی- فضایی شهر – دوران گسترش بنیاد های
جدید شهری.. ۶۹
۳-۳-۱ طرح های شهری مصوب شهر آران و بیدگل.. ۷۱
۳-۳-۱-۱ بررسی پیشنهادات طرح جامع سال ۱۳۵۹٫ ۷۱
۳-۳-۱-۱-۱ بهبود وضع مسکن و محیط زیست… ۷۲
۳-۳-۱-۱-۲ علل توسعه. ۷۲
۳-۳-۱-۱-۳ هدف های توسعه. ۷۲
۳-۳-۱-۱-۴ گزینه های توسعه. ۷۳
۳-۳-۱-۱-۵ راه حل نهایی توسعه. ۷۳
۳-۳-۱-۱-۶ توصیه های مربوط به تغییر محدوده ۷۴
۳-۳-۱-۲ بررسی مهمترین پیشنهادات طرح جامع سال ۱۳۸۰٫ ۷۴
۳-۳-۱-۳ بررسی پیشنهادات طرح جامع سال ۱۳۹۱، در دست مطالعه
از سال ۱۳۸۵٫ ۷۷
۳-۳-۱-۳-۱ معیارها و ضوابطی که باید در طرح ریزی کالبدی شهر مورد
توجه قرار گیرد. ۷۷
۳-۳-۱-۳-۱-۱ تحدید گسترش شهر از پیرامون.. ۷۷
۳-۳-۱-۳-۱-۲ فشردگی و توسعه از درون.. ۷۷
۳-۳-۱-۳-۱-۳ توسعه، باززنده سازی و نوسازی مراکز و بافت های
قدیمی و تاریخی.. ۷۸
۳-۳-۱-۳-۲ وضع موجود در سال ۱۳۹۳ بر اساس آخرین
مستندات سال ۱۳۹۰٫ ۸۰
۳-۳-۲ واگذاری اراضی در آران و بیدگل.. ۸۲
۳-۳-۳ چالش های موجود در زمین های واگذار شده: ۸۳
۳-۳-۴ خاصیت واگذاری های دولتی.. ۸۳
۳-۳-۵ مالکیت زمین در آران و بیدگل و عرضه زمین شهری.. ۸۴
۳-۳-۵-۱ زمین های دولتی و توسعه زمین شهری آران و بیدگل: ۸۴
۳-۳-۵-۱-۱ عرضه زمین دولتی و نیاز به زمین در شهر آران و بیدگل: ۸۸
۳-۳-۵-۱-۲ فرآیند عرضه زمین های تحت تملک دولت… ۸۹
۳-۳-۶ سایت های واگذاری زمین در شهر آران و بیدگل: ۹۱
۳-۳-۶-۱ قطعات قاسم آباد ( محله قاسم آباد) ۹۲
۳-۳-۶-۲ قطعات مسعودآباد. ۹۳
۳-۳-۶-۴ فاز۲٫ ۹۵
۳-۳-۶-۵ فاز ۳٫ ۹۶
۳-۳-۶-۶ فاز۴٫ ۹۷
۳-۳-۶-۷ فاز ۵٫ ۱۰۰
۳-۳-۶-۸ مسکن مهر. ۱۰۱
۳-۳-۶-۹ قطعات احمدآباد. ۱۰۲
۳-۳-۶-۱۰ قطعات صالح آباد و صالح دشت… ۱۰۳
۳-۳-۶-۱۱قطعات بابایعقوب… ۱۰۶
۳-۳-۶-۱۲ قطعات هفت امام زاده(سلمقان) ۱۰۸
۳-۳-۶-۱۳ قطعات رسالت… ۱۰۹
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
مقدمه. ۱۱۳
۴-۱ گسترش محدوده شهر- پیشنهادات طرح جامع و وضع موجود. ۱۱۳
۴-۲ تغییر جهات توسعه شهر – محورهای توسعه پیشنهادی طرح
جامع و وضع موجود. ۱۱۶
۴-۳ شبکه معابر- ازپیشنهاد طرح جامع سال ۱۳۵۹ تا پیشنهادات طرح
جامع ۱۳۹۱٫ ۱۱۹
۴-۴ کاربری اراضی- بررسی طرح های جامع ۱۳۵۹-۱۳۸۰ و ۱۳۹۱
(وضع موجود و پیشنهادی) ۱۲۱
۴-۵ ارزش اراضی- پیشنهادات طرح جامع ۱۳۵۹ و ۱۳۸۰ و وضع موجود آن.. ۱۲۳
۴-۶ پیدایش بافت شطرنجی.. ۱۲۷
۴-۷ ایجاد تمایز بصری و کالبدی بین بافت قدیم و بافت جدید. ۱۲۹
۴-۸ الگوگیری بافت کالبدی قدیم از بافت شطرنجی جدید. ۱۳۳
۴-۹ همسان بودن ساختار تعداد طبقات ساختمانی در کل شهر. ۱۳۵
۴-۱۰ تفکیک خودسرانه زمین.. ۱۳۸
فصل پنجم: نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
۵-۱ آزمون فرضیات… ۱۴۱
۵-۱-۱ به نظر می رسد دولت با تصمیم گیری های خود در حوزه زمین، نقش
مهمی در گسترش شهر آران و بیدگل داشته است… ۱۴۱
۵-۱-۲ به نظر می رسد واگذاری های انجام گرفته در شهر آران و بیدگل
بازتاب های نامطلوب کالبدی از جمله تغییر در جهت گسترش شهری
(غیر منطبق با جهت مصوب توسعه شهر) را بهمراه داشته است: ۱۴۳
۵-۱-۳ به نظر می رسد واگذاری های انجام گرفته در شهر آران و بیدگل در اراضی با مالکیت منابع ملی به منظور کاهش هزینه های ناشی از تملک بوده است: ۱۴۴
۵-۲ جمع بندی، نتیجه گیری.. ۱۴۵
۵-۳ پیشنهادات… ۱۴۶
منابع
منابع فارسی.. ۱۴۸
منابع انگلیسی.. ۱۵۶