لوکوربوزیه
لوکوربوزیه را جامعه معماری در سراسر دنیا به خوبی می شناسد. او یکی از پیشگامان سبک مدرن بود. با ظهور معمارانی چون او نقش تزیینات در ساخت بنا کمرنگ شد. از لوکوربوزیه آثار بسیاری به جای مانده که به خوبی بازگو کننده افکار منحصر به فرد اوست. شاید امروز بسیاری از افکار و اعتقادات او را رد نماید اما نقش لوکوربوزیه در پیدایش و دوام سبک مدرن غیرقابل انکار است.
شارل ادوارد ژانره در سال ۱۸۸۷ در سوییس متولد شد. او تا سال ۱۹۲۰ نام مستعار لوکوربوزیه را انتخاب نکرده بود. شارل نام مستعار لوکوربوزیه را به دلیل شکل ظاهری صورتش ( شبیه کلاغ بود) بدست آورد. لوکوربوزیه علاقهٔ زیادی به هنرهای بصری داشت و نزد شخصی به نام چارلز لپلاتنیه، که معلم یک مدرسهٔ هنرهای زیبای محلی بود و خود در بوداپست و پاریس درس خوانده بود، به آموختن مبانی هنر پرداخت. او در سن ۱۸ سالگی به سیاحت در اروپا پرداخت. سپس نزد آگوست پره در پاریس مشغول به کار شد. وی زیر نظر پیتر بهرنز (Peter Behrens) در برلین به کار و تحصیل پرداخت.
دوره اولیه لوکوربوزیه
اولین طراحی لوکوربوزیه طراحی منزل شخصی خودش بود، مانند ویلا فالت (Villa Fallet) ویلا شوآب (Villa Schwob) و ویلا ژان نرت (این خانهٔ آخر را برای پدر و مادرش ساخته بود). این خانهها یادآور سبک معماری رایج، منطبق بر طبیعت کوههای بومی در آن منطقه، یعنی رشته کوههای آلپ بودند.
اصول سبک طراحی لوکوربوزیه
– بام مسطح و حیاط بام (ایجاد فضای سبز بر روی بام)
– ستو نها ساختمان ها را از روی زمین بلند می کنند.
– ایجاد پنجره ای گسترده و طویل و شیشه های یکپارچه
– استفاده از کنسول
– پلان و نمای آزاد
در دوره نخست لوکوربوزیه، همه کوشش او به پیشبرد انبوه سازی در معماری خلاصه می شد که دستاورد آن طرح دومینو ( Dom-ino ) در ۱۹۱۵ می باشد. اولین ساختمانی که لوکوربوزیه طراحی کرد خانه Domino بود در سال ۱۹۱۵ نشان دادن اسکلت یک ساختمان با بتن مسلح است. در طراحی های او معماری به اساسی ترین عوامل سازنده خود، ستون، سقف، کف و پله تجزیه شده است. وجود ستون ها امکان ایجاد پلانی آزاد از سازه را فراهم می آورد. تکرار شدن این طرح همچون دومینو و ثابت بودن ابعاد امکان پیش ساخته سازی را فراهم می آورد.
ویلا سیتروئن
لوکوربوزیه ویلای سیتروئن را به منظور استفاده کارگران طراحی کرد اما این طرح در حد پروژه باقی ماند. یکی از ویژگی های مثبت ساختمان امکان استفاده از بام به عنوان حیاط و شکل پیلوتی ساختمان بود.
معرفی کتاب های لوکوربوزیه :
– به سوی معماری
– تجزیه و تحلیل لوکوربوزیه
– زیبایی شناسی معماری
– منشور آتن
– به سوی یک معماری نوین ( بینش مدرن در معماری )
– شهر آینده (بینش مدرن در شهرسازی)
به سوی یک معماری نوین در سال ۱۹۲۳ در پاریس:
در این کتاب مولف توجه معماران را به فن آوری مدرن جلب می کند. کار معماران را با حرفه مهندسین مکانیک مقایسه کرده و بیان می دارد که صنعت ساخت وسایل حمل و نقل مانند هواپیما، اتومبیل، قطار و کشتی در اثر تحولات سریع تکنولوژی به کلی دگرگون شده ولی ساختمان سازی هنوز در چارچوب فنون گذشته باقی مانده و نظریه پردازان معماری به دنبال تقلید از سبک های گذشته هستند.
او تکنیک و هنر را دو ارزش هم ردیف با هم تعریف می کند و نظریات خود را بدین شکل شرح می دهد :
۱- معماری باید تحت کنترل ترسیمات نظم دهنده هندسی قرار گیرد.
۲- عناصر معماری جدید را می توان در تولید صنعتی، کشتی و هواپیما باز شناخت.
۳- ابزار معماری جدید روابطی هستند که به مصالح خام ارزش می دهند. ظاهر ساختمان به صورت انعکاس داخل آن، و تناسبات و عناصر نما به عنوان پدیده های خالص ذهنی این کار را انجام می دهند.
۴- خانه باید مانند ماشین سری وار ساخته شود.
۵- تغییرات شرایط اقتصادی و فنی الزاماً انقلابی در معماری پدید می آورد.
«شهر آینده» در سال ۱۹۲۴ در پاریس:
با توجه به افزایش جمعیت در شهرها وی تنها راه حل شهرهای آینده را بلند مرتبه سازی و پیش ساختگی می داند.
لوکوربوزیه شهرهای آینده را شهرهایی تجسم نموده که از آسمان خراش های عظیم و مرتفع تشکیل شده است. در هر یک از این آسمان خراش های چند عملکردی حدود ۱۰۰ هزار نفر، زندگی و کار، خواهند کرد. در این ساختمان ها، آپارتمان های مسکونی، ادارت، فروشگاهها، مدارس، مراکز تجمع و کلیه ی احتیاجات یک محله بسیار بزرگ فراهم است.
«هنرهای تزئینی امروز» (۱۹۲۵)
در این کتاب لوکوربوزیه تفکر خویش را درباره ساختمان مسکونی ارائه می دهد: « خانه ماشینی است برای زندگی کردن ». این جمله انقلابی ترین شعار در معماری مدرن است.
لوکوربوزیه عقاید مطرح شده خود در مورد معماری مدرن را در طرح ویلا ساوا در پوآسی در شمال پاریس (۳۰-۱۹۲۸) به نمایش می گذارد. عملکرد این ساختمان که همچون ماشین بی آلایش در وسط و مسلط بر محیط اطراف قرار گرفته، فراهم نمودن شرایط آسایش برای انسان است.
ویلا ساوا
لوکوربوزیه از یک شبکه مدولار با تناسبات طلایی برای طراحی پلان و نما استفاده میکرد و تناسبات و اندازههای بدن انسان را طبق مدل خودش درطراحی بکار میبرد. کالین رو در مقالهای با عنوان ریاضیات ویلای ایدهآل در سال ۱۹۴۷ شباهتهای بین قسمتهای فضایی یک ویلای پالادیو را با سازه شبکهای یکی از ویلاهای لو کوربوزیه نشان دادهاست. گرچه هردو ویلا سیستم تناسب دهنده مشابهی دارند و از یک نظم ریاضی عالی پیروی میکنند، اما ویلای پالادیو شامل فضاهایی با اشکال ثابت و روابط متقابل هماهنگ است در حالی که ویلای لو کوربوزیه، از طبقات افقی شامل فضاهای آزاد که توسط کف و سقف تاوهای تعریف میشوند، ساخته شدهاست.
«منشور آتن» (دوره دوم لوکوربوزیه)
منشور آتن محصول چهارمین کنگره ی بین المللی معماری مدرن که توسط لوکوربوزیه مدون شد و در سال ۱۹۴۱ در فرانسه منتشر گشت. منشور آتن به گونه ای بارز دو رشته فکری اساسی را که زیر عنوان های فونکیسونالیسم و رسیونالیسم در معماری قرار می گیرند، درهم می آمیزد.
«رسیونالیسم» نقاشی را از طراحی شهری و معماری را از طراحی صنعتی …. جدا نمی داند و جوابگویی به نیازهای خود را تنها از راه همکاری علمی- فنی و دانش های کاربسته وعلوم خالص مربوطه به فضای ساخته شده _ با همه ضابطه های روان شناختی _ میسر می داند.
مسأله لوکوربوزیه در واقع آن بود که میان زندگی فردی و زندگی جمعی سازشی به وجود آورد که آن را در طراحی شهرک های مسکونی خود متبلور ساخت. جایی که یک واحد مسکونی در واقع جزئی از یک کل بزرگ و هماهنگ بود. به عقیده لوکوربوزیه شهر، معرف و بازگوکننده ی روابط اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی مردم آن است. شهر مدرن که برخلاف گذشته، از سرعت سرسام آوری ناشی از تحرک اجتماعی_ اقتصادی خاص دوران ماشینیزم متضرر است، هنوز در نوعی بلاتکلیفی به سر می برد.
نظریات منشور اصولی شامل توزیع و تنظیم چهار عملکردی شهر بود (اسکان، کار، اوقات فراغت و ترافیک)
۱- تضمین خانه های سالم برای انسان ها: یعنی محیط و آفتاب که سازنده شرایط اساسی زندگی هستند، تضمین شده باشد.
۲- متشکل کردن فضاهای کار به صورتی که این امر به جای آنکه نوعی بردگی ترحم آور باشد، خصوصیت یک فعالیت طبیعی انسانی را بازیابد.
۳- پیش بینی تجهیزات لازم برای استفاده از ساعات آزاد برای پر بهره نمودن آنها
۴- بوجود آوردن پپوند بین این سه تشکیلات متفاوت توسط یک شبکه ی ترافیک که بتواند حین جوابگویی به امور و نیازهای هر یک، تبادل را بین آنها تضمین کند.
آپارتمان مسکونی مارسی
مارسی
این ساختمان ۱۸ طبقه با نام خانه لوکوربوزیه معروف است. ساختمان مسکونی مارسی برای ۱۶۰۰ نفر با ۳۳۷ (آپارتمان یک اطاقه و آپارتمان هایی برای ۸ نفر) طراحی و ساخته شد. در طبقه دوم ساختمان فضاهای فروشگاهی وجود داشت که از نمای ساختمان قابل رویت بودند. فروشگاه ها عبارتند از مغازه های خواربار فروشی و سرویس دهی، دفتر پست،
در طبقه ۱۷ ساختمان یک رستوران و مهد کودک برای ۱۵۰ کودک و استخری کم عمق، تراسی به ابعاد ۲۴ در ۱۶۵ متر مخصوص ورزش و امور اجتماعی در نظر گرفته شده بود.
البته همیشه عملکرد این نوع فضاها مثبت نیست بلکه رفتارهای ضداجتماعی و بیامنی را نیز بهدنبال خواهند داشت.
برای مثال مجموعه پرتیگو که با پیروی از اصول لوکوربوزیه و کنگره بینالمللی معماری مدرن ایجاد گشت و واحدهای مسکونی در آن بهصورت بلندمرتبه (۳۳ساختمانهای ۱۱ طبقه) ساخته شد. ایده اصلی این پروژه خالی نگهداشتن یکی از طبقههای میانی برای فعالیتهای اجتماعی بود. در هر ساختمان راهروهای مشترکی شامل رختشویخانه، یک اتاق مشترک و اتاق زباله وجود داشت. باوجودی که ساکنین در این ساختمان جزء طبقه مرفه جامعه بودند، این پروژه بحرانی اجتماعی ایجاد کرد. صندوقهای پستی خراب شدند و راهروها، لابیها، آسانسورها و پلهها بهصورت فضاهایی ناامن، مملو از زباله درآمدند. طبقاتی از این ساختمان که خالی از ساکنین بود به علت نبود کنترل لازم نهتنها به فضاهای جمعی تبدیل نشدند بلکه مکانهایی پرخطر را ایجاد کردند.
مجموعه مسکونی پرتیگو
تخریب این مجموعه را پایان دوران معماری مدرن می دانند.
آثار لوکوربوزیه
– ویلا شواب
– ویلا استین دومونزی
– ویلای ژانره
– ویلا ساووی
– کاخ شوروی، روسیه
– آسمانخراش کارتسین، ایالات متحده
– خانه کراتکت، آرژانتین
– ساختمان سازمان ملل، ایالات متحده
– عبادتگاه رونشام، فرانسه
– موزه احمدآباد، هندوستان
– مجموعه ورزشی صدام حسین، عراق
– موزه ملی هنر غرب، ژاپن
– دیر سنت ماری، فرانسه
– نمایشگاه فیلیپس بلژیک
– مرکز هنرهای بصری کارپنتر دانشگاه هاروارد، ایالات متحده
– کلیسای سنت پیر فرمینی، فرانسه
– موزه ملی هنر غرب توکیو
لوکوربوزیه، سرانجام در ۲۷ اوت ۱۹۶۵م در هفتاد و هشت سالگی به هنگام استحمام طبی در یک پلاژ غرق شد و درگذشت.
منبع : تحریریه آرچ دیسا