از روزی که انسان به فکر ساخت محلی برای سکونت افتاد با توجه به اقلیم منطقهای که در آن، بنا را برپا میکرد و فرهنگ خاص منطقه؛ تزئینات را هم در آن دخالت داد؛ از آن روز تاکنون فرهنگ و اقلیم بر تزئینات بناها تأثیر گذاشته است. صنایعدستی به کار رفته در خانهی تقدیری شهرستان اردکان که از عهد قاجار به جا مانده از فرهنگ و اعتقادات مردم و تعصبات ملی و مذهبی زمان و اقلیم گرم و خشک و کویری منطقه، متأثر میباشد. صنایعدستی مورد نظر در این پژوهش شامل گرهچینی و چلنگری است که این روزها در ورطهی منسوخ شدن میباشد؛ معمار سنتی با استفاده از این صنایع دستی در بنا به حفظ اعتقادات دینی و مذهبی و سازگاری با محیط کوشیده است. در این تحقیق به معرفی و شناساندن هر چه بیشتر این هنرهای سنتی و عناصر معماری منازل مسکونی عهد قاجار با تأکید بر خانه تقدیری پرداخته و با روش توصیفی- تحلیلی روش کار، ابزار، تولیدات و کارکرد این هنرها و کارکرد عناصر معماری را مورد بررسی قرار داده و ارتباط فرهنگ و اقلیم با هنرهای وابسته معماریسنتی را در آن جستجو کردهایم.
دورهی قاجاریه، شهرستان اردکان، خانهی تقدیری، صنایعدستی، معماریسنتی، گرهچینی، چلنگری
مقدمه ۱
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱ تعریف موضوع (تعریف مسأله، هدف از اجراء و کاربرد نتایج تحقیق ۳
۱-۲ ضرورت انجام تحقیق ۴
۱- ۳ سابقه تحقیق ۴
۱-۴ سؤالات پژوهشی ۶
۱-۵ فرضیه ۶
۱-۶ روش تحقیق ۶
۱-۷ مراحل اجرای پروژه ۷
۱-۸ محدودیتهای تحقیق ۷
فصل دوم
ادبیات تحقیق.
۲-۱نگرشی بر معماریسنتی ایران ۹
۲-۱-۱ آرایههای معماریسنتی ۱۱
۲-۱-۲ اصول معماری ایرانی و تأثیر آن بر آرایههای معماری سنتی ۱۳
۲-۱-۲-۲پرهیز از بیهودگی ۱۴
۲-۱-۲-۴ خودبستگی ۱۵
۲-۱-۳ تأثیر عوامل اقلیمی بر معماری و آرایههای معماری سنتی ۱۵
۲-۲ درآمدی بر هنرهای سنتی ایران ۱۷
۲-۲-۱ صنایعدستی ۱۹
۲-۲-۱-۱ ویژگیهای صنایعدستی ۱۹
- -۲صنایعدستی از لحاظ روش و تکنیک تولید فرآوردههای دستی ۲۰
۲-۲-۱-۳ هنرهای دستی چوبی ایران ۲۱
۲-۲-۲ پنجره ۲۱
۲-۲-۲-۱ در – پنجره ۲۲
۲-۲-۲-۲ پنجره ارسی .. ۲۳
۲-۲-۲-۳ روزن ۲۴
۲-۲-۳ کارکردهای پنجره ۲۵
- تزئین بنا ۲۵
- شباک ۲۵
- جامخانه ۲۶
- منظر ۲۶
- تهویه ۲۷
- تأمین نور ۲۷
۲-۲-۴ نقش پنجره در نمای ساختمان ۳۲
۲-۲-۵ نقش هندسه در شکلگیری.پنجرهها ۳۲
۲-۳ مصالح به کار رفته در هنرهایسنتی وابسته به معماری سنتی ۳۳
۲-۳-۱ چوب و دلایل کاربرد آن در گرهچینی ۳۳
۲-۳-۲ شیشههای رنگی در گرهچینی ۳۴
۲-۳-۳ رنگ در معماری ۳۵
۲-۳-۴ آهن در چلنگری ۳۵
۲-۳-۴-۱ آهن و چلنگری در قرآن ۳۶
۲-۳-۵ گچبری ۳۷
۲-۳-۵-۱ انواع طاقچههای گچی ۳۸
۲-۳-۵-۲ یزدی بندی بااستفاده از گچ ۳۹
فصل سوم
آشنایی با دوره قاجاریه و شهرستان اردکان
۳-۱ معرفی موقعیت تاریخی موضوع ۴۱
۳-۱-۱ سلسله قاجار ۴۱
۳-۱-۲ جامعه قاجاری ۴۱
۳-۱-۳ تربیت و اخلاق عمومی ۴۳
۳-۱-۴ هنر و معماری در دورهی قاجاریه ۴۴
۳-۱-۳-۱ ویژگیهای نقوش تزئینی هنر و معماری دورهی قاجار ۴۹
۳-۲ موقعیت جغرافیایی موضوع ۵۳
۳-۲-۱ معرفی استان یزد ۵۳
۳-۲-۱-۱-اطلاعات جغرافیایی استان یزد ۵۳
۳-۲-۱-۲-اطلاعات هواشناسی استان یزد ۵۳
۳-۲-۱-۳-پیدایش و قدمت تاریخی استان یزد ۵۳
۳-۲-۱-۴-ویژگیهای باستانی استان یزد ۵۴
۳-۲-۲-شهرستان اردکان ۵۴
۳-۲-۲-۱-وجه تسمیهی اردکان ۵۴
۳-۲-۲-۲-اردکان در دورهی قاجار ۵۵
۳-۲-۲-۳-وضعیت اقتصادی اردکان در عهد قاجار ۵۵
۳-۲-۲-۴-معماری اردکان در عهد قاجار ۵۶
۳-۲-۲-۵-وضعیت اجتماعی اردکان در عهد قاجار ۵۶
۳-۲-۲-۶-وضعیت فرهنگی اردکان در عهد قاجار ۵۶
فصل چهارم
خانهتقدیری و تزئینات وابسته به معماری آن
۴-۱معرفی خانهی تقدیری ۵۸
۴-۲ معرفی هنرهای سنتی وابسته به معماری خانهی تقدیری ۶۱
۴-۲-۱- طاقچههای خانهی تقدیری ۶۱
۴-۲-۲-شمشیریها ۶۲
۴-۲-۳-تزیینات آجری ۶۳
۴-۲-۴-تزئینات بادگیرها ۶۴
۴-۲-۵-تزیینات سنگی ۶۵
۴-۲-۶-گره چینی و قوارهبری ۶۵
۴-۲-۷-شباک ۶۷
۴-۲-۸-چلنگری ۶۷
۴-۲-۹-ابزار زنی چوب ۶۹
۴-۲-۱۰- تزئینات هشتی ۶۹
۴-۳-صنایعدستی شاخص خانه تقدیری ۷۱
۴-۳-۱-چلنگری، (آهنگری سنتی) ۷۱
۴-۳-۱-۱ چلنگری در یزد ۷۱
۴-۳-۱-۲-تولیدات چلنگری ۷۲
۴-۳-۱-۳-ابزارهای مورد استفاده ۷۳
۴-۳-۱-۴- روش کار ۷۹
۴-۳-۱-۵-نشاندار کردن ۷۹
۴-۳-۱-۶-دلایل منسوخ شدن هنر چلنگری ۸۰
۴-۳-۱-۷-فورجینگ، چلنگری صنعتی ۸۰
۴-۳-۲-گرهسازی ۸۱
۴-۳-۲-۱-تاریخچه گرهسازی ۸۳
۴-۳-۲-۲-ابزارهای لازم برای ساخت گرهچینی ۸۴
۴-۳-۲-۳- اتصالات گرهچینی ۸۵
۴-۳-۲-۴-مراحل ساخت گرهچینی ۸۵
۴-۳-۳-هنر قواره بری ۸۶
۴-۳-۳-۱-ابزار و تجهیزات ۸۷
۴-۳-۳-۲-روش کار ۸۷
فصل پنجم
نتیجهگیری و پینهادها
نتیجهگیری ۸۹
پیشنهادات ۹۱
منابع و مؤاخذ ۹۲
منبع تصاویر ۹۶
پیوستها ۹۷